Tại xã vùng cao Phan Hòa, huyện Bắc Bình (tỉnh Bình Thuận), ít ai ngờ rằng nhiều hộ đồng bào Chăm có thể trồng lúa mà gần như không phải bước chân xuống ruộng. Công việc hàng ngày của họ chỉ đơn giản là ra đồng quan sát mực nước, rồi chờ ngày lúa đơm bông, kết trái và thu hoạch.
Mới đây, sau vụ mùa thành công vượt mong đợi, 11 hộ dân người Chăm ở thôn Bình Minh (xã Phan Hòa) đã cùng nhau đến nhận tiền thưởng từ mô hình canh tác lúa thông minh, giảm phát thải khí nhà kính – lần đầu tiên được triển khai tại Bình Thuận.
Mô hình do Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bình Thuận phối hợp cùng các đơn vị liên quan triển khai, hướng tới sản xuất xanh và bền vững. Đây là bước đột phá trong ứng dụng cơ giới hóa và công nghệ tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp.
Theo chị Văn Thị Đề Oanh, một trong những hộ tham gia mô hình, điều khiến chị bất ngờ nhất chính là việc được tận mắt chứng kiến máy bay không người lái (drone) sạ lúa thẳng hàng ngay ngắn – hoàn toàn khác với phương pháp thủ công trước đây. Không chỉ sạ lúa, các công đoạn như bón phân, phun thuốc cũng được tự động hóa. Người nông dân giờ chỉ cần ra đồng hai lần mỗi ngày để kiểm tra mực nước rồi báo kỹ sư điều chỉnh.
Theo ông Ngô Thái Sơn, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bình Thuận, mô hình được triển khai thí điểm trên diện tích 3,4 ha cho 11 hộ đồng bào Chăm, dựa trên nền tảng “1 phải, 6 giảm”:
Kết quả cho thấy, năng suất lúa tăng trung bình 4 tạ/ha (khoảng 5%), chi phí sản xuất giảm hơn 1,5 triệu đồng/ha, lợi nhuận tăng 20% – tương đương 3,7 triệu đồng/ha.
Điểm đặc biệt của mô hình là toàn bộ quá trình sinh trưởng của cây lúa được giám sát phát thải CO₂e bằng công nghệ vệ tinh do Công ty Spiro Carbon (Mỹ) thực hiện, tuân theo tiêu chuẩn UNFCCC của Liên hợp quốc.
Qua quan trắc, mô hình đã giảm phát thải 12,11 tấn CO₂e, trung bình 3,6 tấn/ha. Với kết quả này, Công ty CP Net Zero Carbon đã thưởng 20 USD cho mỗi tấn CO₂e, mang lại cho các hộ dân hơn 6 triệu đồng tiền thưởng – lần đầu tiên nông dân tại Bình Thuận được “bán tín chỉ carbon” và nhận tiền mặt.
“Ban đầu nhiều người còn e ngại, vì đây là phương pháp mới, kỹ thuật khác hẳn truyền thống. Nhưng khi lúa trổ bông đẹp, thu hoạch hiệu quả, lại có thêm thu nhập từ tín chỉ carbon, ai cũng phấn khởi”, chị Oanh chia sẻ.
Ông Ngô Thái Sơn kỳ vọng: “Thành công bước đầu này sẽ là tiền đề quan trọng để nhân rộng mô hình trên toàn tỉnh. Chúng tôi mong muốn thay đổi tư duy canh tác truyền thống, hướng tới sản xuất sạch, chất lượng cao, thân thiện với môi trường và hệ sinh thái.”
Với hơn 100.000 ha diện tích canh tác lúa mỗi năm và năng suất bình quân 5,5 – 5,8 tấn/ha, Bình Thuận đang đứng trước cơ hội lớn để tiên phong trong nông nghiệp xanh, bền vững. Việc mở rộng mô hình sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu quốc gia trong giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu.
